De Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn twee op zich staande systemen. Maar op één plek raken ze elkaar: Muiden. Dat de vestingstad als enige deel uitmaakt van beide verdedigingswerken, geeft het een bijzondere positie in de geschiedenis. Het strategisch succes van Muiden begint in 1672, wanneer het de machtige Franse Zonnekoning belet om Amsterdam in te nemen.
Basis voor waterlinies
Stadsgids Guus Kroon weet alles van het strategisch belang van Muiden. Als de 120.000 manschappen van het leger van Lodewijk XIV in de vestingstad niet waren tegengehouden, waren ze zo doorgewandeld naar hoofdstad Amsterdam: “Dat had het einde van de republiek betekent en waren we een deel van Frankrijk geworden”, zegt hij met een glimlach.
Het succes draagt ertoe bij dat waterlinies als militair instrument steeds meer uitgebreid worden. Muiden wordt een schakel in de Nieuwe Hollandse Waterlinie, maar ook in de Stelling van Amsterdam. Ook in andere, minder bekende waterlinies speelt Muiden een rol, zoals in de Utrechtse en de Oude Hollandse Waterlinie.
de Vecht
Het begint al met Floris de Vijfde en zijn Muiderslot. Die legt een ketting over de Vecht en heft tol voor de scheepvaart. “Eigenlijk is het toen al begonnen met Muiden als strategische plek. Wie de Vecht beheerste, beheerste de hele omgeving.” De combinatie van de Zuiderzee, de Vecht en de inundaties, maakt dat Muiden eeuwenlang van groot belang is voor de verdediging van Nederland.
De Groote Zeesluis
Het hart van Muiden wordt gevormd door de Groote Zeesluis. Het besluit om deze aan te leggen valt, nadat Lodewijk XIV door de waterlinie wordt tegengehouden. Tot dan toe ligt er een zeesluis in Hinderdam, een stuk meer landinwaarts. De verplaatsing heeft voordelen voor Amsterdam: het zeewater wordt eerder tegengehouden, waardoor het water uit de Vecht zoeter wordt en beter als drinkwater bruikbaar is. Ook verbetert de nieuwe locatie van de sluis de verdediging van de hoofdstad. Die trekt dan ook de portemonnee voor de bouw, die voor het kleine Muiden veel te duur zou zijn geweest.
