De Hollandse Waterlinies hadden het doel om, in geval van oorlog, Amsterdam onbereikbaar te maken voor de vijand. Want zolang de hoofdstad niet was ingenomen, was Nederland niet bezet, was de gedachte. Van de ruim 100 forten die de Linies tellen, ligt het overgrote deel langs binnenwateren. Maar er was nog een grote onverdedigde plek over, aan de kant van de Zuiderzee. Om ook aan die kant beschermd te zijn, werd forteiland Pampus gebouwd. Indertijd was de vesting voor een groot deel zelfvoorzienend. Op dit moment wordt er hard gewerkt om ook in de toekomst weer zoveel mogelijk autonoom te zijn.
Drinkwater maken
In tijden van oorlogsdreiging was het forteiland flink bemand: 200 manschappen stonden paraat om de vijand tegen te houden en al die mannen moesten dagelijks eten en drinken. En dat zonder dat aanvoer van elders mogelijk was. Regen werd gebruikt om drinkwater van te maken. Rondom het dak van het fort is een brede goot, die alle regen naar de droge gracht voert, waar het langs zand en kiezels naar beneden zakt en zo schoon gefilterd wordt voordat het in het bassin kwam. Tegenwoordig maken ze op Pampus met hedendaagse technieken geen regen, maar het water uit het omliggende IJmeer drinkbaar.
Eten verbouwen
Ook met het voorzien in eigen voedsel is Pampus bezig. Met alle bezoekers die het forteiland aandoen is het niet haalbaar dat voor 100% te doen, maar voor het restaurant worden bijzondere gewassen, als palmkool en truffelaardappels op het eiland gekweekt. De bulk aan groenten en aardappelen komt nog van het vasteland. Dan liefst wél van leveranciers van binnen de Stelling van Amsterdam. Dat past bij de oorspronkelijke gedachte van de Stelling: dat al het voedsel voor de mensen die daarbinnen woonden, ook daar vandaan moest komen.
Energie opwekken
Als klap op de vuurpijl wil Pampus ook qua energie zelfvoorzienend zijn. “Zoals in 1895 dit eiland off-grid was, zijn wij dat nog steeds”, legt Bart Kuilman, directeur Pampus Events, uit. “Er loopt geen kabel naar de wal.” Momenteel wordt stroom opgewekt door middel van een dieselaggregaat, maar dat zal binnen 5 jaar verleden tijd zijn. Waar voorheen de kolenopslag zich bevond, wordt nu aan gewerkt aan installaties om alle energie te halen uit zon, wind, waterstof en biovergisting. “Dan zijn we het eerste fossielvrije UNESCO werelderfgoed.”
