De gemeente Huizen was niet niet voorbereid op de grootschalige bedreigingen op twee woningen aan de Roef vorig jaar. Vooral toen er tijdens de bedreigingen een explosief af ging in de straat was het beleid en het team van de gemeente niet berekend op het incident. Dat is een duidelijke conclusie uit de interne evaluatie van de gebeurtenissen vorig jaar zomer.
Mocht Huizen onverhoopt weer in eenzelfde situatie komen, dan moeten de gemeente een ‘stevigere en meer volwassen organisatie’ hebben om alles te kunnen managen.
Uit het evaluatie rapport blijkt dat de gemeentelijke organisatie niet berekend was op een crisis van deze omvang. Zo blijkt de lokale crisisorganisatie in juli 2022 al enige tijd stil te hebben gelegen. Een actuele aanpak voor crisisbeheersing voor bestuurders en ambtenaren ontbreekt. Het laatste plan is uit 2014. Daarnaast is er ook al een tijd niet opgeleid, getraind en geoefend.
In het eerste weekend van juli valt het besluit dat de bewoners van twee woningen aan de Roef in allerijl in veiligheid moeten worden gebracht en heeft burgemeester Niek Meijer besloten de woningen voor tien dagen te sluiten. Er rust een reële, criminele dreiging op deze adressen.
Grote schrik
Een week later is duidelijk hoe serieus het is als er in de nacht van zaterdag op zondag een explosief afgaat voor een van de huizen. Die woning is verwoest met ook schade aan de aangrenzende woningen. Niet alleen is er veel materiële schade, maar zit de schrik er in de buurt goed in.
Op het moment dat dit zich allemaal afspeelt, blijkt de gemeente handjes te kort te hebben op het vlak van crisisbeheersing. Die vacature is precies dan niet ingevuld. Daar komt bij dat diverse ambtenaren op vakantie zijn of het punt staan met vakantie te gaan. Het is dan roeien met de weinige riemen die er zijn en dat met een verouderde crisisstructuur. Wel heeft Huizen in deze crisissituatie, die van juli tot eind december duurt, hulp gekregen van externen.
Welke kennis?
“Ambtelijk en bestuurlijk is snel in de ‘doe-stand’ gesprongen”, is te lezen in de evaluatie. “Het had aan waarde gewonnen als intern stilgestaan was bij de vraag welke organisatie er nodig was om de crisis op gestructureerde wijze te besturen en welke kennis aan tafel nodig was om op bestuurlijk niveau te adviseren”, aldus het vervolg.
Dit gaat de gemeente naar eigen zeggen niet nog een keer gebeuren als er opnieuw een ernstig incident plaatsvindt. Huizen is inmiddels gestart met het opstellen van nieuw beleid en dit jaar is er tijd vrijgemaakt voor opleiding, training en oefening. Eind vorig jaar is al besloten het team Openbare Orde en Veiligheid uit te breiden, zodat er meer personeel is.
Niet alleen voor de buitenwereld is onduidelijk waar het nu precies omgaat, maar uit de evaluatie blijkt dat dit ook in het gemeentehuis een probleem is. Daardoor is het voor de ambtenaren heel lastig om een goed beeld te krijgen van de omvang van de dreiging. Het enige dat de burgemeester op een gegeven moment bekendmaakt, is dat het gaat om een ruzie in het Nederlandse drugsmilieu.
‘Erg gesloten’
In het gemeentehuis krijgen ze amper informatie van de politie. Het korps is volgens de gemeente ‘erg gesloten’. Daar komt nog eens bij dat de burgemeester veel druk voelt van de politie en het openbaar ministerie (OM) om de woningen gesloten te houden. “Door de beperkt beschikbare strafrechtelijke informatie was het moeilijk om de juiste argumenten, meer dan het dreigingsbeeld van politie en OM, te geven voor de besluiten die genomen werden.”
Het verwijt van beperkte argumentatie om de bewoners niet terug te laten keren krijgt Meijer dan ook in december van de voorzieningenrechter voor de voeten geworpen. Sluiting is dan ook niet langer houdbaar en de bewoners mogen terugkeren. Voor de bewoners van de verwoeste woning is dat dan nog niet mogelijk, omdat de schade nog niet hersteld is.
Over de communicatie die wel de deur uit is gegaan, zijn de samenwerkende partijen heel tevreden. De gemeente is tijdens de crisissituatie verantwoordelijk voor het informeren van betrokken, omwonenden en andere belangstellenden. Wel geeft de burgemeester aan dat hij meer aandacht had moeten hebben voor de communicatie met de bewoners van de twee gesloten woningen. In persgesprekken heeft hij mondjesmaat laten blijken dat die onderlinge relatie moeizaam was.
Ontbreken
In de evaluatie komt de hele tijdlijn voor: van de eerste contacten met de bewuste bewoners op 2 juli tot en met eind december als de rechter aangeeft dat de bewoners terug mogen keren naar hun huis. Opvallend in deze chronologische opsomming is het ontbreken van de bewonersbijeenkomst een paar dagen voor de explosie. De andere op 10 juli staat wel vermeld.
Bij die eerste bijeenkomst is bekend dat er een aanhouding is verricht en de bewoners in veiligheid zijn gebracht. De burgemeester stelt de aanwezigen gerust: de veiligheidsmaatregelen heeft hij teruggeschroefd en het is er weer veilig. Een belofte die zo’n 48 uur stand houdt.
Geen inschattingsfout
Die uitspraak is geen inschattingsfout geweest. Dat antwoord geeft Meijer een paar dagen na de explosie. Ongelukkig zijn die woorden op z’n zachtst gezegd wel en verdient zeker in een evaluatie, waarin ook de communicatie een belangrijke pijler is, reflectie.
Wat ook ontbreekt, is de communicatie van de burgemeester met de pers. De relatie met een aantal journalisten en één persfotograaf komt op spanning te staan, maar ook hierover is geen woord te lezen, net zoals een aanbeveling hoe dat beter zou kunnen. Dat zet de genoegzame conclusie over goed verlopen crisiscommunicatie toch in een ander daglicht.
Meerder lessen die de gemeente nu trekt uit die dikke vijf maanden crisissituatie is beter denken in scenario’s, de loco burgemeester beter op de hoogte te houden van wat er speelt en kritisch te blijven. Niet alleen naar de samenwerkende partners, maar ook naar de eigen organisatie. Op donderdag 14 september buigt de Huizer politiek zich over de evaluatie.
